Πρόκειται για τα shophouses σε Κίνα, Ιαπωνία και άλλες Ασιατικές χώρες, τα corner stores σε μικρές Αμερικανικές πόλεις, τα merchants’ houses στη Βόρεια Ευρώπη, τα Αγγλικά terraced houses, των οποίων το δωμάτιο της πρόσοψης μετατράπηκε σε κατάστημα. Βρίσκονται σε σημεία του αστικού ιστού όπου η πυκνότητα επιτρέπει την εμπορική δραστηριότητα. Η εμπορική δραστηριότητα, που έχει προτεραιότητα έναντι της οικιακής λειτουργίας, αναπτύσσεται στο ισόγειο ενώ στον όροφο χωροθετείται η οικιακή χρήση διασφαλίζοντας την ιδιωτικότητα της οικογενειακής ζωής.
Τα shophouses ενσωματώνουν ποικιλία τρόπων διαβίωσης, για παράδειγμα σε κάποια η οικογένεια που εργάζεται στο κατάστημα διαβιώνει στην κατοικία που βρίσκεται πάνω από αυτό, ενώ σε άλλα η κατοικία είναι ανεξάρτητη από το κατάστημα. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα τυπικά Ασιατικά shophouses, όπου στον τρόπο ζωής υπάρχει ελάχιστη διάκριση μεταξύ εργασίας και οικογένειας, ενώ ο δεύτερος τύπος αποτελεί την τυπική μορφή των shophouses σε πολλές δυτικές πόλεις, όπου άνθρωποι με διαφορετική ηλικία, επάγγελμα και οικονομική κατάσταση έρχονται σε επαφή καθώς στις κατοικίες δεν διαβιώνουν οι ιδιοκτήτες των καταστημάτων του ισογείου.
Το Ασιατικό shophouse δεν αντιπροσωπεύεται μόνο από ένα τύπο. Για παράδειγμα το Κινέζικο έχει διάφορες παραλλαγές ανά περιοχή και το Ιαπωνικό διαφοροποιείται ανάλογα με την επιχείρηση που στεγάζει. Επίσης σε περιοχές της αποικιακής Νοτιοανατολικής Ασίας οι γηγενείς μορφές επηρεάστηκαν από το Ευρωπαϊκό στυλ, όπως για παράδειγμα στη Jakarta. Shophouses κτίστηκαν και σε άλλες πόλεις όπως το Hanoi, το Hoi An, στη νήσο Penang, όπου υφίστανται μεγάλες συνοικίες shophouses που αποτελούν σήμερα αντικείμενο συντήρησης και επανάχρησης. Ωστόσο το γνωστότερο όλων αναπτύχθηκε στη Σιγκαπούρη γύρω στο 1800, όπου οι Κινέζοι μετανάστες συνδύασαν τα πλεονεκτήματα των Βρετανικών σπιτιών που προήλθαν από τα terraced houses της Αγγλίας και κτιρίων των εμπορικών παράλιων πόλεων της Κίνας. Έτσι καθορίστηκαν οι όροι δόμησης για το Singapore shophouse που αποτέλεσε το μοντέλο σε όλη την ΝΑ Ασία. Η τυπολογία των shophouses προέκυψε συνδυαστικά από την υψηλή πυκνότητα πληθυσμού και την ένταση της οικονομικής δραστηριότητας.
Πρόκειται για διώροφα ή τριώροφα επιμήκη κτίρια σε σειρά με μεγάλο βάθος και μικρό πρόσωπο στο δρόμο. Έχουν κοινούς όμορους φέροντες τοίχους και δευτερεύοντα ξύλινο σκελετό από δοκούς που στηρίζονται στους πλευρικούς τοίχους και στηρίζουν τον όροφο και τη στέγη. Ξύλινη είναι επίσης και η σκάλα ανόδου προς τους ορόφους. Το πλάτος τους συνήθως κυμαίνεται από 4 έως 6μ και το βάθος από 30 έως 60μ.λόγω του μεγάλου βάθους υπάρχουν αίθρια στο κέντρο του κτιρίου που επιτρέπουν φυσικό φωτισμό και αερισμό στον εσωτερικό χώρο του κτιρίου. Τα εσωτερικά χωρίσματα είναι ελαφρά με σκελετό από ξύλο. Στην πίσω πλευρά υπάρχει ακάλυπτος χώρος που περιβάλλεται από υψηλούς τοίχους για βοηθητικές χρήσεις, κουζίνα και W.C. Οι όροφοι προεξέχουν του ισογείου στηριζόμενοι σε κολώνες και διαμορφώνουν ένα στεγασμένο πεζοδρόμιο γνωστό ως “five foot way” πλάτους 1,5μ. Η σειρά των shophouses σε ένα δρόμο δημιουργεί μία συνεχή στοά, ένα περιστύλιο που προσφέρει ένα προστατευμένο χώρο για διέλευση μακριά από τον καυτό ήλιο ή τις καταρρακτώδεις βροχές του τροπικού κλίματος. Αυτές οι στοές είναι πάντα πολυσύχναστες γεμάτες δραστηριότητα. Πολλοί πωλητές του δρόμου συνωστίζονται εκεί για να πωλούν τα προϊόντα τους.
Η πρόσοψη των shophouses είναι πανομοιότυπη με την είσοδο στο κέντρο που δεσπόζει μία δίφυλλη πόρτα και παράθυρα εκατέρωθεν. Πάνω από τα ανοίγματα υπάρχουν φεγγίτες που εξυπηρετούν τον αερισμό αλλά λειτουργούν και ως διακοσμητικά στοιχεία. Με την μορφολογική εξέλιξη των αρχιτεκτονικών στυλ και σε συνδυασμό με την αύξηση του ύψους εξαιτίας προσθήκης ορόφων η όψη των shophouses επηρεάστηκε από αυτά, δηλ. πήρε επιρροές από το εκλεκτικιστικό, το Art Deco , το μοντερνιστικό στυλ.
Τα shophouses παραμένουν ως παραδοσιακή αξία στο σύγχρονο κόσμο. Ωστόσο, παρά τα εγγενή δυνατά τους σημεία αντιμετωπίζουν πολυάριθμες απειλές όσον αφορά στη διατήρηση και βιωσιμότητα τους. Εμπορικά κέντρα και πολυκατοικίες απειλούν να αντικαταστήσουν τα blocks των shophouses σε διάφορες πόλεις. Παράλληλα σε πολλές χώρες υπάρχει μέριμνα για τη διατήρηση τους ως ιστορικά κτίρια και κανόνες για τον τρόπο αποκατάστασης τους. Με την έννοια αυτή αποτελούν καλή ευκαιρία επένδυσης, καθώς με τη συντήρηση και επανάχρηση μπορούν να εξυπηρετήσουν πολλές χρήσεις της σύγχρονης ζωής διατηρώντας την παραδοσιακή γοητεία τους.
Η Ιφιγένεια Κωτίτσα διατηρεί αρχιτεκτονικό γραφείο και είναι αρθρογράφος αρχιτεκτονικής και interior design στο decobook.gr & decosoup.com. Παράλληλα προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες αρχιτεκτονικής και διακόσμησης.
Πηγή εικόνων:
https://pbs.twimg.com/media/D2_jJwDUcAAbjs5.jpg
