Τι σημαίνει ο όρος Wabi-Sabi

Ο συγκεκριμένος όρος είναι Γιαπωνέζικος και δυστυχώς δεν μπορεί να μεταφραστεί άμεσα σε άλλη γλώσσα. Η λέξη Wabi σημαίνει αρμονία, ισορροπία, ηρεμία, ειρήνη. Στην πρώιμη γιαπωνέζικη λογοτεχνία, οι ποιητές Χαικού χρησιμοποιούσαν τη λέξη Wabi για να εκφράσουν τα συναισθήματα της θλίψης και της μοναξιάς του ανθρώπου που ζει απομονωμένος μέσα στη φύση. Την ίδια λέξη χρησιμοποιούσαν επίσης  για να περιγράψουν τον ταπεινό άνθρωπο, που ωστόσο είναι ταπεινός από επιλογή και όχι από ανάγκη, και ζει σε αρμονία με τη φύση. Η φιλοσοφία Wabi έχει σχέση με τη φιλοσοφία Ζεν, και ο άνθρωπος που την ασπάζεται είναι ευτυχισμένος ακόμα και με τα λίγα, δεν επιθυμεί τίποτα, είναι απαλλαγμένος από την απληστία, την τεμπελιά και το θυμό.

Η λέξη λέξη Sabi, περιγράφει τη φυσική διαδικασία της γήρανσης. Με τη χρήση της λέξης περιγράφουμε για παράδειγμα τη διάβρωση του μετάλλου ή τις ρυτίδες στο πρόσωπο ενός ανθρώπου. Ωστόσο, η λέξη Sabi δεν περιγράφει απλά την αναπόφευκτη διαδικασία της γήρανσης, αλλά ταυτόχρονα ανακαλύπτει την ομορφιά που υπάρχει στο παλιό και στην πατίνα του χρόνου. Με άλλα λόγια, τόσο τα υλικά αντικείμενα όσο και τα ζωντανά πλάσματα, καθώς σμιλεύονται από τη φθορά του χρόνου και ωριμάζουν, γίνονται ολοένα και πιο όμορφα, πιο πλούσια, πιο ενδιαφέροντα. Βάζοντας λοιπόν τις δύο λέξεις μαζί, ανακαλύπτουμε το νόημα του όρου Wabi-Sabi, δηλαδή σημαίνει αρμονικό, ταπεινό και ταυτόχρονα όμορφο παρότι ώριμο και διαβρωμένο από το χρόνο. 

Το σπίτι είναι ο προσωπικός ναός του ανθρώπου

Wabi-Sabi είναι η Ιαπωνική τέχνη του να εκτιμάς εκείνα τα πράγματα (επιφάνειες, έπιπλα, διακοσμητικά αντικείμενα, υφάσματα, κλπ) που έχουν ατέλειες, ενδεχόμενα είναι απλοϊκά και πρωτόγονα, αλλά και με εμφανή τα σημάδια του χρόνου πάνω τους. Η ομορφιά βρίσκεται στα απλά πράγματα, όπως για παράδειγμα σε μια πέτρα, στη σκουριά, στο νερό ή ακόμα και στις τυχαίες ρωγμές ενός κεραμικού ανθοδοχείου. Ο  άνθρωπος που ασπάζεται το Wabi-Sabi και το εφαρμόζει στην καθημερινή του ζωή αποδέχεται ότι η ομορφιά είναι εφήμερη, ότι τίποτα δεν διαρκεί για πάντα, ότι ο κύκλος της ζωής περιλαμβάνει αναπόφευκτα τη φθορά και το θάνατο. Ίσως οι χειροτέχνες και ειδικά οι κεραμίστες να κατέχουν βαθύτερα τη φιλοσοφία Wabi-Sabi καθώς μέσα από την τέχνη τους ανακαλύπτουν συχνά την ομορφιά και μοναδικότητα των ατελών, χειροποίητων αντικειμένων.  

Ωστόσο, στο σύγχρονο κόσμο, οι άνθρωποι ζουν μέσα σε ένα περιβάλλον καταναλωτισμού, ταχύτητας και έντονου ανταγωνισμού. Η επιτυχία, η νεότητα και η τελειότητα έχουν γίνει εμμονές για το σύγχρονο άνθρωπο. Το Wabi, από την άλλη μεριά πιστεύει ότι υπάρχει ευτυχία ακόμα και σε ένα φτωχικό σπίτι. Άλλωστε ο σκοπός του προσωπικού χώρου, είναι να βοηθάει τον ιδιοκτήτη του να ηρεμεί, να σκέφτεται, να αισθάνεται ασφάλεια και ζεστασιά, να μπορεί να παρατηρεί τον κόσμο από μία απόσταση. Οι εσωτερικοί χώροι που ακολουθούν τις αρχές Wabi-Sabi είναι φιλόξενοι, φιλικοί, προσωπικοί, άνετοι, απλοϊκοί, απαλλαγμένοι από το περιττό, χωρίς να αγγίζουν ωστόσο την αυστηρότητα του μινιμαλισμού.

Ωστόσο, η ομορφιά της ατέλειας δε σημαίνει ότι το σπίτι πρέπει να είναι ακατάστατο και βρώμικο. Για την ακρίβεια σημαίνει ακριβώς το αντίθετο. Το σπίτι πρέπει να είναι καθαρό και τακτοποιημένο (η καθαριότητα είναι σεβασμός). Ομοίως η ομορφιά του ώριμου δε σημαίνει ότι θα πρέπει να αφήνεται το σπίτι στην τύχη του χωρίς επισκευές. Ακριβώς το αντίθετο: Σημαίνει ότι τα αντικείμενα πρέπει να διατηρούνται σε καλή κατάσταση και να επισκευάζονται με σεβασμό και σύνεση, εφόσον χρειάζεται. Άλλωστε ακόμα και οι επεμβάσεις πάνω σε ένα αντικείμενο μπορεί να αποτελέσουν μέρος της ιστορίας του αντικειμένου. 

Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα Tadao Ando, όσον αφορά στη διακόσμηση του εσωτερικού χώρου της κατοικίας, το wabi-sabi μοιάζει με τον μινιμαλισμό  μόνο που στη συγκεκριμένη περίπτωση, στρέφεται προς τον άνθρωπο και όχι προς τη μηχανή. Τα υλικά που χρειάζεται ένας άνθρωπος γίνονται ολοένα και λιγότερα, μέχρις ότου απομείνουν τα απολύτως απαραίτητα, δηλαδή εκείνα που είναι χρήσιμα ή ομορφά ή ιδανικά και τα δύο. Το κριτήριο επιλογής είναι ο θαυμασμός και η αγάπη που νοιώθει κάποιος για ένα αντικείμενο.

Οι χώροι Wabi Sabi είναι μοναδικοί και αυθεντικοί. Το αληθινό Sabi (δηλαδή το παλιό) δεν μπορεί να αγοραστεί ούτε να κατασκευαστεί παρα μόνον να δωριστεί από το χρόνο. Άλλωστε, ο χρόνος και οι περιβαλλοντικές συνθήκες αποτελούν τα δύο βασικά στοιχεία, που δημιουργούν τις αναπάντεχες και εντελώς τυχαίες ρωγμές σε έναν τοίχο.

To Wabi-Sabi στον εσωτερικό χώρο και τη διακόσμηση

Υλικά: Στο σύγχρονο κόσμο, οι περισσότερες επιφάνειες είναι γυαλιστερές, σκληρές και ανθεκτικές. Δημοφιλή υλικά στον εσωτερικό χώρο, αποτελούν τα συνθετικά ή ψυχρά υλικά, όπως το πλαστικό, το ανοξείδωτο ατσάλι και ο γρανίτης. Ωστόσο το Wabi Sabi, εκτιμά τα υλικά που όχι μόνο είναι φυσικά αλλά επιπλεόν είναι ευάλωτα στο χρόνο, δηλαδή στη γήρανση, στις ρωγμές, στο ξεφλούδισμα, κτλ. Τέτοια υλικά είναι τα μέταλλα που σκουριάζουν, το ξύλο, τα χρησιμοποιημένα υφάσματα, τα ανακυκλωμένα υλικά και γενικά οι επιφάνειες που μπορούν να διαβρωθούν με το πέρασμα του χρόνου, 

Βέβαια το wabi Sabi δεν αφορά μόνο τα υλικά, τα αντικείμενα και το στυλ διακόσμησης, αλλά είναι τρόπος ζωής, μία στάση που ενθαρρύνει τους ανθρώπους να κατεβάσουν ταχύτητα και να αρχίσουν να απολαμβάνουν τα μικρά πράγματα στη ζωή, όπως ένα χειροποίητο αντικείμενο, μια όμορφη θέα, ένα ηλιόλουστο πρωινό στο δωμάτιο, τον εφήμερο ήχο της βροχής. Φυσικά, μέσα από αυτό το πρίσμα, η συμπεριφορά του ανθρώπου είναι εξίσου σημαντική με τα αντικείμενα, τα έπιπλα και τα υλικά της διακόσμησης. 

Αντικείμενα: Τα αντικείμενα πρέπει να έχουν ψυχή και να διηγούνται μια ιστορία. Τα αντικείμενα που εμπνέονται από το Wabi-Sabi είναι συχνά ταπεινά και χειροποίητα όπως υφαντά, κεντήματα, σκαλιστά και μπορεί εύκολα να βρεθούν σε παζάρια και μικρές αγορές.

Σύμφωνα με το Wabi Sabi, τα αντικείμενα πρέπει είτε να είναι χρήσιμα είναι να έχουν βαθύ νόημα για τον ιδιοκτήτη. Οι χρήστες πρέπει να κρατούν μόνο εκείνα τα υλικά που αγαπούν, σέβονται ή χρειάζονται και να πετούν όλα τα υπόλοιπο ως άχρηστα. Η διαρρύθμιση των αντικειμένων μπορεί να γίνεται ασύμμετρα και ελεύθερα καθώς η υπερβολική οργάνωση και τελειότητα περιορίζει τον άνθρωπο.  . 

Φύση: Τα εποχιακά λουλούδια ή τα κλαδιά στον εσωτερικό χώρο φέρνουν θετική ενέργεια. Ωστόσο, η διαρρύθμιση των λουλουδιών δεν πρέπει να γίνεται με μεγάλη επιμέλεια, αλλά θα πρέπει να αφήνονται στη φυσική τους στάση. Το Wabi Sabi θεωρεί ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να βελτιώσει τη φύση παρά μόνο να την εκτιμά και να την παρατηρεί. 

Φωτισμός: Οι εσωτερικοί χώροι Wabi-Sabi είναι υποφωτισμένοι. Τα σκληρά φωτιστικά οροφής αντικαθίστανται από φωτιστικά δαπέδου, επιτραπέζια φωτιστικά ή κεριά. 

Χρώματα: Συμφώνα με την οπτική Wabi Sabi, τα χρώματα πρέπει να είναι ήρεμα και απαλά. Η παλέτα περιλαμβάνει τους τόνους του γκρι, του καφέ, του ματ χρυσού, του γήινου πράσινου, και του μαύρου.