Το ανάλαφρο στυλ rococo

γράφει η Μαρία Κακουλίδου - Μηχανικός Ανακαίνισης και Αποκατάστασης Κτιρίων.

Το στυλ ροκοκό εμφανίστηκε στη Γαλλία στις αρχές του 18ου αιώνα, ως συνέχεια του μπαρόκ στυλ. Η καθιέρωση του συνέπεσε χρονικά με τη βασιλεία του Λουδοβίκοu ΙΕ. Σε αντίθεση με τα βαρύτερα θέματα και τα πιο σκούρα χρώματα του μπαρόκ, το ροκοκό είναι ανάλαφρο ενώ τα χρώματα του είναι πολύ φωτεινά και διάφανα χωρίς βαθιές φωτοσκιάσεις. Τα μοτίβα του ροκοκό εστίαζαν στην ανέμελη αριστοκρατική ζωή, στην ρομαντική διάθεση και τη φύση παρά στις ηρωικές μάχες ή στις θρησκευτικές προσωπικότητες που υπήρχαν στο μπαρόκ. Το ροκοκό διήρκησε μόνο τρείς με τέσσερις δεκαετίες γι αυτό και στα μέσα του 18ου αιώνα είχε κιόλας ξεπεραστεί από το Νεοκλασικό στυλ.

Ιστορική ανάπτυξη

Το Ροκοκό αναπτύχθηκε πρώτα στην εσωτερική διακόσμηση. Η λεπτότητα των σχεδίων του ροκοκό θεωρείται ως μία αντίδραση στις υπερβολές του μπαρόκ. Η καλλιτεχνική αλλαγή καθιερώθηκε πρώτα στο βασιλικό παλάτι και στη συνέχεια σε όλη την υψηλή γαλλική κοινωνία. Το 1730 στη Γαλλία το ροκοκό είχε μεγάλη ανάπτυξη. Το στυλ εξαπλώθηκε από Γάλλους καλλιτέχνες έγινε εύκολα αποδεκτό από τα Καθολικά μέρη της Γερμανίας, τη Βοημία, και την Αυστρία, όπου συγχωνεύθηκε με τη ζωντανή γερμανική παράδοση του μπαρόκ. Ιδιαίτερα στα νότια, το γερμανικό ροκοκό εφαρμοζόταν με ενθουσιασμό στις εκκλησίες και τα παλάτια.

4 style3 22

Στην Ιταλία, το τέλος του μπαρόκ στυλ του Borromini και Guarini έδωσε την αρχή για το ροκοκό στο Τορίνο, τη Βενετία, τη Νάπολη και τη Σικελία, ενώ οι τέχνες στην Τοσκάνη και τη Ρώμη παρέμεναν προσκολλημένες στο μπαρόκ. Από το 1780, το ροκοκό είχε φύγει από τη μόδα στη Γαλλία, αντικαταστάθηκε από την τάξη και την σοβαρότητα των Νεοκλασικών καλλιτεχνών, όπως ο Jacques Louis David. Υπήρξε μια ανανέωση του ενδιαφέροντος για το ροκοκό μεταξύ 1820 και 1870. Οι Άγγλοι πρωτοστάτησαν στην αναβίωση του "Λουδοβίκου ΙΔ΄ στυλ" όπως λεγόταν, και κατέβαλλαν υψηλές τιμές για μεταχειρισμένα είδη πολυτελείας που μετά βίας θα μπορούσαν να πωληθούν στο Παρίσι.

Έπιπλα και διακοσμητικά στοιχεία

Τα ανάλαφρα σχέδια του ροκοκό είναι πιο ευπαρουσίαστα σε μικρότερη κλίμακα, έτσι η τέχνη του γαλλικού ροκοκό κυριάρχησε στους εσωτερικούς χώρους. Τα μεταλλικά αντικείμενα, οι πορσελάνινες φιγούρες, και ειδικά τα έπιπλα είχαν ιδιαίτερη απήχηση από την υψηλή κοινωνία της Γαλλίας που διακοσμούσε τα σπίτια της συμφώνα με το νέο στυλ.

5 450PX

Το στυλ ροκοκό χρησιμοποιούσε ιδιαιτέρως την ασυμμετρία, μια 'γεύση' πρωτόγνωρη για το ευρωπαϊκό στυλ. Η τεχνική του να αφήνεις στοιχεία για ασύμμετρες επιπτώσεις λέγεται κοντράστ. Πολύ γνωστό παράδειγμα διακοσμητικού στοιχείου είναι το ρολόι τοίχου του Charles Cressent σε επίχρυσο-ορείχαλκο που οι λεπτομέρειες του συμπληρώνονται με "contraste" και το “Fire Dog”, του François-Thomas Germain.

Πολλοί τεχνίτες επίπλων, ταπήτων και πορσελάνης εργάζονταν με μισθό για λογαριασμό της Αυλής. Έτσι, δημιουργήθηκαν στο Παρίσι τα ταπητουργεία Γκομπλέν (Manufacture des Gobelins). Οι πιο γνωστοί επιπλοποιοί ήταν ο Francois Oeben, ο Antoine Gaudreau και ο Bernard II van Risenbergh. Ο Etienne- Maurice Falconet (1716–1791) ήταν διευθυντής ενός περίφημου εργοστασίου πορσελάνης στην Sevres. Θα πρέπει εδώ αν σημειώσουμε πως το ροκοκό, στον τομέα της διακοσμητικής και της αρχιτεκτονικής ήταν αποκλειστικά και μόνο θέμα των ανώτερων κοινωνικών τάξεων και δεν άγγιζε καθόλου τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις.

Αρχιτεκτονική

Στην αρχιτεκτονική, βαρύτητα δίνεται στο αστικό σπίτι, μικρό σε διαστάσεις, διακοσμημένο εσωτερικά με καθρέφτες, τζάκια, ανάγλυφες διακοσμήσεις ροκοκό με επιχρυσώσεις και προτίμηση στα άσπρα χρώματα, με έπιπλα σε αυτό το στιλ. Η αναδιοργάνωση των κήπων και των πλατειών που περικυκλώνουν τα κτίρια αποκτά σημασία ως στοιχεία που ολοκληρώνουν την μεγαλοπρέπεια της αρχιτεκτονικής. Παραδείγματα είναι το παλάτι των Βερσαλλιών (Palace of Versailles), το Παλάτι της μοναξιάς (Castle Solitude) στη Γερμανία, η εκκλησία της Βαυαρίας (Church of Wies ), τα παλάτια Sanssouci (Sanssouci Palace) στο Πότσδαμ και τα Ανάκτορα Σενμπρούν (Schloss Schönbrunn) στη Βιέν.

3611854002 2320df4aab

Ζωγραφική

Στη ζωγραφική παρατηρείται μια προτίμηση σε θέματα με κομψές φιγούρες σε ειδυλλιακό περιβάλλον, σε δάση, σε κήπους, να περπατούν, να διασκεδάζουν, να παίζουν μουσικά όργανα κτλ, όλα αυτά σε μια ανέμελη ατμόσφαιρα που θυμίζει ή υποβάλλει θέατρο, αφού οι άνθρωποι στις εικόνες κινούνται και συμπεριφέρονται σαν μαριονέτες ή ως ηθοποιοί σε σκηνή. Κύριοι Γάλλοι εκπρόσωποι στη ζωγραφική είναι: ο Jean-Antoine Watteau (1684-1721) στα έργα του οποίου διακρίνουμε μια μελαγχολική διάθεση, ο Francois Boucher (1703–1770) που διακρίνεται για τον ερωτισμό του, ο Ζαν Νατιέ (1685-1766) για την κολακεία του, ο Jean Honore Fragonard (1732–1806) για το συναισθηματισμό του, μία από τις ελάχιστες πραγματικά αξιόλογες γυναίκες ζωγράφους της δυτικοευρωπαϊκής τέχνης η Μαρί Λουίζ Ελιζαμπέτ Βιζέ-Λεμπρέν (Marie Louise Elisabeth Vigee Lebrun), o Jean Siméon Chardin, και ο Giovanni Domenico Ferretti, ενώ οι Άγγλοι εκπρόσωποι είναι ο Joshua Reynolds και ο Thomas Gainsborough.

rococo ceiling

Γλυπτική

Στη γλυπτική, σημαντική είναι η εμφάνιση της πορσελάνης με συμπλέγματα συνήθως δύο φιγούρων (άνδρας- γυναίκα) ή και μία μόνο φιγούρα. Τα θέματα της αγάπης και της επιθυμίας διακρίνονταν στη γλυπτική, σαν να ήταν στοιχεία της φύσης, καμπύλες γραμμές και ασυμμετρίας. Οι πιο διάσημοι γάλλοι γλύπτες είναι: ο Robert le Lorrain, ο Michel Clodion και ο Jean-Baptiste Pigalle. Στην Ελλάδα δημιουργήθηκαν αγάλματα ερωτικής διάθεσης με κινήσεις χαριτωμένες, πολλές φορές χορευτικές και στάσεις πολύπλοκες, αγάλματα με παιδιά, με κριτήριο την ομορφιά της παιδικής ηλικίας, την παιχνιδιάρικη διάθεση και την ανεμελιά που τα παιδιά αποπνέουν.

Prometheus Adam Louvre

Μουσική

Το Galante στυλ (Galante style) ήταν το ισοδύναμο του ροκοκό στη μουσική ιστορία, μεταξύ μπαρόκ και κλασικού, και δεν είναι εύκολο να οριστεί με λέξεις. Το ροκοκό στυλ μουσικής αναπτύχθηκε από μόνο του χωρίς την μπαρόκ μουσική, ιδίως στη Γαλλία. Παραδείγματα είναι ο Jean Philippe Rameau και ο Louis- Claude Daquin.

Σχετικά Άρθρα

  • Βρείτε το ιδανικό στυλ διακόσμησης, εξερευνώντας τον εαυτό σας Βρείτε το ιδανικό στυλ διακόσμησης, εξερευνώντας τον εαυτό σας

    Ο χώρος που κατοικούμε, είτε πρόκειται για ένα διαμέρισμα σε μια πολύβουη πόλη είτε για μια ήσυχη μονοκατοικία στην εξοχή, και κυρίως ο τρόπος που έχουμε επέμβει στον εσωτερικό χώρο, δηλαδή, τα έπιπλα που έχουμε επιλέξει, τα διακοσμητικά αντικείμενα, τα υφάσματα, τα χρώματα κτλ. αντικατοπτρίζουν αναμφίβολα την προσωπικότητά μας και τον τρόπο ζωής μας.

  • Το λαμπερό στυλ Art Deco Το λαμπερό στυλ Art Deco

    Art Deco: ένα στυλ πέρα από τα όρια, ένας κόσμος πολυτέλειας και ουτοπίας, η χρυσή εποχή του ’20 και του ’30. Ο όρος φαντασιώνει πλήθος ρομαντικές εικόνες: ο ήχος από κρυστάλλινα ποτήρια κοκτέιλ ανακατωμένος με τη βραχνάδα μιας τζαζ μπάντας σε μεγαλόπρεπα διακοσμημένες αίθουσες χορού, η Αμερικανίδα χορεύτρια Josephine Baker να παρουσιάζει, στο Παρίσι φυσικά, τον «Άγριο Χορό» με την ερωτική συνένωση πρωτόγονων και ευγενών στοιχείων και το κοινό να την αποθεώνει.Ένα ζεστό βράδυ του καλοκαιριού του 1930 έξω από ένα θέατρο του Παρισιού η Josephine μέσα στο υψηλής ραπτικής Vionnet φόρεμα της παρέα με το τσιτά της πηδά στην απαστράπτουσα ασημόλευκη Rolls Royce. Στη συνέχεια αποχωρούν με στυλ και ταχύτητα μέσα στο πνεύμα των καιρών της εποχής Art Deco.

    Το γενικότερο ιστορικό, κοινωνικό πλαίσιο

    Στο ξημέρωμα του 20ου αιώνα, ο θάνατος της βασίλισσας Βικτώριας το 1901, σηματοδότησε το τέλος της βικτωριανής εποχής, από την άλλη πλευρά η τεχνολογία ανάγκασε το ρυθμό της ζωής να επιταχύνει. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε το 1911 και τότε η ζωή άλλαξε δραστικά. Ο ενθουσιασμός και η αισιοδοξία της μεσοπολεμικής Ευρώπης και της Αμερικής έδωσαν ζωή σ’ ένα νέο γοητευτικό και κομψό ύφος διακόσμησης για όλους, που δεν ήταν άλλο από την Art Deco, τη διακοσμητική τέχνη.

    Η εποχή της Art Deco ήταν γεμάτη αντιθέσεις: η οικονομική ύφεση, οι κοινωνικές συγκρούσεις, οι πορείες πείνας, η πολιτική μάχη μεταξύ του κομμουνισμού και του φασισμού από τη μία πλευρά. Από την άλλη πλευρά η ηλεκτρική ενέργεια, τα τηλέφωνα που κατέκλυσαν τον κόσμο, τα υπερωκεάνια που διέσχιζαν τον Ατλαντικό, η πρώτη πτήση πάνω από τη Μάγχη, τα τρένα που όργωναν τις ηπείρους, καθώς η ταχύτητα έγινε το must της νέας εποχής. Ο ρόλος των γυναικών άλλαξε με τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Απόκτησαν το δικαίωμα ψήφου, πολλές έκοψαν κοντά τα μαλλιά τους, εμφανίστηκαν μακιγιαρισμένες σε δημόσιους χώρους. Άρχισαν να καπνίζουν και να οδηγούν αυτοκίνητα. Κόντρα σ’ αυτό το ταραγμένο και τραυματικό υπόβαθρο η Art Deco σφυρηλάτησε την ταυτότητα της.

    Το καλλιτεχνικό ρέυμα Art Deco

    Η Art Deco, γεννήθηκε το 1925 και αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής. Ο όρος Art Deco υιοθετήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1960, όταν το στυλ γνώρισε την πρώτη του αναβίωση. Προήλθε από τη συντόμευση του τίτλου της έκθεσης του1925 ‘Exposition Internationale des Arts Decoratifs Industriels et Modernes’ στο Παρίσι, σε μια προσπάθεια της Γαλλίας να αναδειχθεί κυρίαρχη, σε θέματα γούστου και προϊόντων πολυτελείας. Δεκαέξι εκατομμύρια πολίτες της Ευρώπης, συνέρρευσαν στην «πόλη του φωτός», ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα της για να γιορτάσουν τη ζωή στον μοντέρνο κόσμο. Σήμερα με τον όρο Art Deco αναφερόμαστε σε ένα συνδυασμό στυλ από τις δεκαετίες του 1920 και 1930. Διάσημοι καλλιτέχνες συνέβαλλαν στον καθορισμό του στυλ, όπως ο Erté, o Adolphe Mouron (aka Cassandre) και η Tamara de Lempicka.

    Η Art Deco κατέκλυσε την αρχιτεκτονική, το σχεδιασμό εσωτερικών χώρων, τη μόδα, τα έπιπλα, το σχέδιο υφάσματος και εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο, γιατί πρόσφερε διέξοδο για φυγή από την καθημερινότητα και ψευδαίσθηση πολυτελών απολαύσεων για όλους. Άντλησε έμπνευση από πολλές πηγές, χώρους και εποχές. Από το design, από στοιχεία παρμένα από το κίνημα του Art Nouveau από την υψηλή ραπτική και το Bauhaus.

    "HotelEdenTagSmCrop" by Dafalias - Own work. Licensed under Public Domain via Wikimedia Commons - link

    Ενσωμάτωσε την αφαιρετικότητα και την απλούστευση των avant-gard κινημάτων τέχνης, του κυβισμού, του ρωσικού κονστροκτιβισμού και του ιταλικού φουτουρισμού. Οι επιρροές δεν είναι όλες σύγχρονες της. Η ανακάλυψη των θησαυρών του Τουταγχαμών το 1922, διέγειραν μια γοητεία για την Αρχαία Αίγυπτο, που μαζί με το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την Ανατολή, την Αφρική και τους πολιτισμούς των Μάγια και των Αζτέκων, αναγνωρίζεται στα χαρακτηριστικά του στυλ. Η αφομοίωση των τάσεων γινόταν πολύ εύκολα σχεδόν φυσικά.

    Αυτή η συγχώνευση της ιστορίας και της μοντέρνας τέχνης έδωσε στην Art Deco το μοναδικό χαρακτήρα της. Τελικά, αυτός ο κόσμος της υπεραφθονίας, της ζωτικότητας και της ομορφιάς ήταν ένας κόσμος της φαντασίας, ένας κόσμος διαφυγής. Η Art Deco θεωρείται το στυλ της εκλεπτυσμένης φινέτσας. Δημιούργησε αντικείμενα πολυτελείας από ελεφαντοστούν και δέρμα καρχαρία αλλά και προϊόντα μαζικής παραγωγής από πλαστικό, καθρέπτη, αλουμίνιο.

    Αξιοποιήθηκε στην υψηλή ραπτική, στο κόσμημα και στις διακοσμητικές τέχνες δημιουργώντας κατάλληλο σκηνικό για την πολυτελή χλιδάτη ζωή των πλουσίων της εποχής. Σχετίστηκε με εικόνες εξωτικών υλικών, jazz, αεροπλάνων, γυαλισμένων αυτοκινήτων. Η γραμμή της αναγνωρίστηκε σε υπερπολυτελή υπερωκεάνια και σε κομψά τρένα της Κράισλερ.

    "1941 Packard 180 Formal Sedan". Licensed under CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons - link

    Μέσα από τα προϊόντα μαζικής παραγωγής και η μεσαία τάξη μπορούσε να απολαύσει το νέο στυλ στα καθημερινής χρήσης αντικείμενα, όπως τα επιτραπέζια σκεύη, τα ψυγεία, τα ραδιόφωνα Air-King, η ηλεκτρική σκούπα Electrolux, ακόμη και το μπουκάλι της coca cola, που σχεδιάστηκε από τον Raymond Loewy. Οι αφίσες και τα διαφημιστικά σποτ, οι γκλάμορους ταινίες του Χόλυγουντ, εισέβαλλαν στη ζωή των περισσοτέρων ανθρώπων, υπόσχοντας τους το όνειρο.

    Το είδος των υλικών που χρησιμοποιούνται στην Art Deco είναι ανοξείδωτος χάλυβας, λάκα, αλουμίνιο, διακοσμημένο ξύλο, γυαλί, πλαστικό, δέρμα καρχαρία ακόμη και ζέβρας. Η χρήση αυτών των σκληρών, μεταλλικών υλικών αποθεώνει την εποχή των μηχανών.

    Το Art Deco θεωρείται η νεωτεριστική απάντηση στο στυλ Art Nouveau που χαρακτηριστικό του είναι οι ρευστές φυσικές φόρμες. Η έκταση του Art Deco κυμαίνεται από το εξεζητημένο και το εξωτικό μέχριντα όρια του κιτς, από το σατέν και τις γούνες στο καλογυαλισμένο ξύλο και τις στιλπνές μαύρες λάκες. Πολυτελές και αεροδυναμικό, φαίνεται να αναδεικνύεται πέρα από αντίδραση στο Art Nouveau, αλλά και ως εξέλιξή του.

    Διατηρεί τα ίδια κλασσικά και φυσικά μοτίβα, αλλά τα απλοποιεί ανάγοντας τα σε γεωμετρικά σχήματα, που εκφράζονται με παράλληλες ευθείες ή ζιγκ ζαγκ γραμμές. Ξεφορτώνεται το φλύαρο διάκοσμο και τα παστέλ χρώματα και στρέφεται στα μοντέρνα υλικά και τα τολμηρά χρώματα. Η χρήση της στιλπνής στυλιζαρισμένης φόρμας, η δυναμική απλότητα της γραμμής, η έκρηξη των ζωηρών χρωμάτων και τολμηρών γεωμετρικών σχημάτων είναι το σήμα κατατεθέν αυτού του στυλ.

    "Municipal Auditorium art deco chandelier" by User:Charvex - Own work (Photo by author). Licensed under Public Domain via Wikimedia Commons - link

    Ο μοντερνισμός, μια περισσότερο διανοούμενη και αυστηρή εκδοχή του design αυτής της περιόδου, αποτέλεσε πρόσφατα το αντικείμενο μεγάλης συζήτησης. Εστιάζοντας στις απόψεις περί λειτουργικότητας και οικονομίας, ο μοντερνισμός μοιράζεται πολλές από τις στιλιστικές τάσεις της Art Deco, αλλά η Art Deco πέτυχε να αξιοποιήσει το εφήμερο και να του δώσει διάρκεια.

    Η ευελιξία του νέου στυλ και η ιδιότητα του να προσφέρει προϊόντα διαφορετικής ποιότητας σε διαφορετικό είδος κοινού το βοήθησαν να αποφύγει την οικονομική ύφεση της εποχής (κραχ του ’29). Αντίθετα το εδραίωσαν στην θλιβερή καθημερινότητα των ανθρώπων καθώς τους πρόσφερε τρόπους απατηλής πολυτελούς ζωής πίσω από τις λαμπερές επιφάνειες των φθηνών υλικών.

    Το 1941 η ανθρωπότητα οδηγήθηκε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε σηματοδοτείται το τέλος αυτού του παγκόσμιου στυλ με το μοντέρνο πνεύμα, που συνδέθηκε με την τεχνολογία, την πρόοδο, την αισιοδοξία, το ελεύθερο πνεύμα. Η κληρονομιά του, εντούτοις, είναι μια κληρονομιά μεγάλης ομορφιάς, τέχνης και φαντασίας.

  • Η τέχνη στην Παλαιολιθική Εποχή Η τέχνη στην Παλαιολιθική Εποχή

    Ως εποχή του λίθου (ή λίθινη εποχή) ονομάζεται η περίοδος κατά την οποία ο άνθρωπος κατασκεύαζε και χρησιμοποιούσε λίθινα εργαλεία. Η περίοδος αυτή χωρίζεται σε υποπεριόδους:

    • Παλαιολιθική περίοδος (2,5εκ π.Χ. - 10.000 π.Χ.),
    • Μεσολιθική περίοδος (10.000 π.Χ. - 8.000 π.Χ.)
    • Νεολιθική περίοδος (8.000 π.Χ. - 3.300 π.Χ.)

    Σημειώνεται, ότι το τέλος της παλαιολιθικής εποχής και η αρχή της νεολιθικής δεν αποτελεί ένα ξεκάθαρο, γεωγραφικά και χρονικά, σημείο, αλλά διαφέρει από περιοχή σε περιοχή και από κοινωνία σε κοινωνία. Σε μερικές περιοχές του πλανήτη, όπως για παράδειγμα στη δυτική Ευρώπη, ο νεολιθικός τρόπος ζωής ξεκίνησε περί το 3000 π.Χ ενώ στην Ανατολή αναπτύχθηκε περί το 8000 π.Χ.

    Η παλαιολιθική περίοδος υποδιαιρείται σε τρείς υπο-περιόδους ανάλογα με τη στρώση, μέσα στην οποία ανακαλύφθηκαν τα τεχνουργήματα του παλαιολιθικού ανθρώπου. Τα ευρήματα της ανώτερης στρώσης ορίζουν στην ανώτερη παλαιολιθική υπο-περίοδο. Αντίστοιχα ορίζεται η μέση και η κατώτερη παλαιολιθική υπο-περίοδος.

    Ανθρώπινα τεχνουργήματα στην παλαιολιθική εποχή:

    Την παλαιολιθική εποχή, οι άνθρωποι ζούσαν σε μικρές ομάδες, έφτιαχναν εργαλεία από πέτρες, οστά και ξύλο, κατεργάζονταν το δέρμα και κατασκεύαζαν ημι-μόνιμες κατοικίες. Ο άνθρωπος Νεάντερνταλ της Ευρώπης, ήδη από το 400.000 π.Χ κατασκεύαζε διάφορα εργαλεία και έθαβε τους νεκρούς προσεκτικά και με τελετουργικό τρόπο. Ωστόσο, ανθρώπινα δημιουργήματα που μπορούν να περιγραφούν ως "τέχνη", αρχίζουν να εμφανίζονται στην ανώτερη παλαιολιθική περίοδο (οι παλιότερες βραχογραφίες σπηλαίων χρονολογούνται περί το 38.000 π.Χ).

    Αξίνα χειρός / Πηγή εικόνας: Wikipedia

    Ποιό είναι το παλιότερο δείγμα τέχνης στον κόσμο:

    Το παλαιότερο δείγμα "τέχνης" στην ανθρώπινη ιστορία αποτελεί ένα ζεύγος τούβλων από κόκκινη ώχρα, που ανακαλύφθηκε στο σπήλαιο Blombos στη Νότια Αφρική. Οι πλευρές των τούβλων αυτών είναι χαραγμένες με αλληλοτεμνόμενες γραμμές. Οι αρχαιολόγοι ισχυρίζονται ότι η συγκεκριμένη διακοσμητική επέμβαση ήταν εσκεμμένη, επειδή έγινε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και στα δύο τούβλα.

    Τουβλα από ώχρα με εγχάρακτη διακόσμηση. Η ώχρα χρησιμοποιούνταν ως χρωστική ουσία από τους ανθρώπους για να βάφουν τα σώματά τους, τα εργαλεία τους, τις επιφάνειες, κτλ. / σπήλαιο Blombos, Νότια Αφρική / πηγή εικόνας: Wikipedia

    Κατασκευή καταφυγίων:

    Ο παλαιολιθικός άνθρωπος δεν κατοικούσε αποκλειστικά στα σπήλαια, όπως λανθασμένα ισχυρίζονταν για πολλά χρόνια οι ερευνητές. Αντίθετα κατασκεύαζε καταφύγια, που αν και απλοϊκά, απαιτούσαν γνώση, τεχνική και φαντασία.

    Από τα δάση, ο άνθρωπος έπαιρνε ξυλεία για να φτιάχνει καταλύματα. Στη Ρωσία και στην Ουκρανία, οι άνθρωποι κατασκεύαζαν καταλύματα από οστά Μαμούθ και τα κάλυπταν με δέρμα ή φύλλα και κλαδιά. Εντός των κατασκευών αυτών βρέθηκαν ίχνη από εστίες φωτιάς.

    Ωστόσο, όλα τα τεχνητά καταφύγια του ανθρώπου αποτελούσαν εφήμερες κατασκευές χωρίς σταθερά θεμέλια στο έδαφος. Μόνο με την αρχή της νεολιθικής εποχής, ο άνθρωπος ξεκινάει να κατασκευάζει σταθερά κτίσματα, θεμελιωμένα στη γη.

    Υποθετική αναπαράσταση καλύβας, κοντά στην πόλη Nice, Γαλλία/ 380.000π.χ / πηγή εικόνας: Wikipedia

    Καταφύγιο κατασκευασμένο από οστά Μαμούθ/ Mezhirich, Ουκρανία/

    Βραχογραφίες σε σπήλαια

    Οι δημιουργίες του ανθρώπου, φαίνεται ότι αρχίζουν να εξελίσσονται από το 30.000 πΧ και μετά. Ο άνθρωπος εκτός από την κατασκευή εργαλείων και καταφυγίων αρχίζει να αναπαριστά, κυρίως μέσω της ζωγραφικής, φιγούρες ανθρώπων, ζώων αλλά και γεωμετρικά σχήματα. Σε αυτήν την περίοδο χρονολογούνται και οι περισσότερες βραχογραφίες που εντοπίστηκαν σε σπήλαια της βόρειας Ισπανίας και της νότιας και κεντρικής Γαλλίας.

    Σημειώνεται, ότι η ύπαρξη των βραχογραφιών ήταν παντελώς άγνωστη μέχρι το 1897, όπου ένα μικρό κορίτσι ανακάλυψε τυχαία μερικές βραχογραφίες στο σπήλαιο Αλταμίρα, στην Ισπανία. Ο πατέρας του κοριτσιού ενημέρωσε τις αρχές και δημοσίευσε τα ευρήματα αλλά δεν έγινε πιστευτός από τους επιστήμονες, που θεώρησαν το γεγονός απάτη. Ωστόσο, τα επόμενα χρόνια ανακαλύφθηκαν και άλλα σπήλαια με παρόμοιες βραχογραφίες, αποδεικνύοντας την αυθεντικότητα των βραχογραφιών.

    Ζωγραφισμένος Βίσονας στην Αλταμιρα, Ισπανία

    Ποιά εξήγηση δίνουν οι ερευνητές για τον σκοπό της δημιουργίας βραχογραφιών:

    Ο σκοπός για τον οποίο ο παλαιολιθικός άνθρωπος ζωγράφιζε πάνω στους βράχους μεγάλες φιγούρες ζώων, δεν είναι γνωστός. Κάποιοι ερευνητές διατυπώνουν την άποψη ότι η συγκεκριμένη ζωγραφική ασκούσε κάποιου είδους μαγείας πάνω στα ζώα. Για παράδειγμα η αναπαράσταση ενός νεκρού βίσωνα στους βράχους πιθανόν να βοηθούσε τους ανθρώπους στο κυνήγι. Η άποψη αυτή, αμφισβητείται καθώς τα ζώα των βραχογραφιών δε ζωγραφίζονται απαραίτητα πληγωμένα ή νεκρά. Σε μερικές βραχογραφίες τα ζώα τρώνε, αναπαύονται, τρέχουν. Άλλωστε, πολλά είδη ζώων που αποτυπώθηκαν στις βραχογραφίες δεν αποτελούσαν απαραίτητα τροφή για τον άνθρωπο.

    Άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα σπήλαια ήταν χώροι λατρείας και προσευχής. Κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται ότι οι βραχογραφίες γίνονταν για να διδάσκονται οι νεότεροι τα μυστικά του κυνηγιού. Νεότερες έρευνες πάνω σε σύγχρονες βραχογραφίες των Βουσμάνων της Αφρικής, συσχετίζουν τις παλαιολιθικές βραχογραφίες με σαμανιστικές τελετουργίες.

    Ανεξάρτητα από την ερμηνεία και τον λόγο δημιουργίας των έργων αυτών, η σημασία και η δύναμη που ασκούσαν πάνω στον άνθρωπο φαίνεται ότι ήταν πολύ μεγάλη καθώς οι επισκέψεις στους χώρους των σπηλαίων συνεχίζονται για χιλιάδες χρόνια. Σε διάφορα σπήλαια βρέθηκαν αποτυπώματα ποδιών, ακόμα και ίχνη πρωτόγονων μουσικών οργάνων.

    Παραδείγματα σπηλαίων με βραχογραφίες

    Το παλιότερο δείγμα βραχογραφιών βρέθηκε στο Chauvet στην Νοτιοανατολική Γαλλία (ανακαλύφθηκε το 1994). Εντός του σπηλαίου, ανακαλύφθηκαν εκατοντάδες βραχογραφίες με ζώα που βόσκουν, τρέχουν, ξεκουράζονται, όπως άγρια άλογα, βίσωνες, μαμούθ, αρκούδες, πάνθηρες, κουκουβάγιες, ελάφια, βουβάλια, ρινόκερους και αγριοκάτσικα. Επίσης εμφανίζονται περιστασιακά ανθρώπινες φιγούρες αλλά και αποτυπώματα χεριών, και γεωμετρικά σχέδια όπως κάναβοι, κύκλοι, βούλες. Με τη μέθοδο της ραδιοχρονολόγησης οι τοιχογραφίες χρονολογήθηκαν περίπου 32,410 (+ / 720) χρόνια πριν.

    Αντίγραφο ζωγραφικού έργου από το σπήλαιο Chauvet, Γαλλία/ πηγή: Wikipedia.org

    Το σπήλαιο Lascaux, ανακαλύφθηκε το 1940 στη Ν. Γαλλία και τα ζωγραφικά έργα χρονολογούνται περίπου το 15000 π.Χ. Μετά την ανακάλυψη του σπηλαίου, δηλαδή μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο, ο χώρος του σπηλαίου μετατράπηκε σε δημοφιλές τουριστικό προορισμό. Η κοσμοσυρροή δημιούργησε συνθήκες ζέστης και υγρασίας και έτσι, το 1963 οι επιστήμονες αναγκάστηκαν να κλείσουν το σπήλαιο για να μπορέσουν να καταπολεμήσουν έναν επιθετικό μύκητα. Τελικά, αποφασίστηκε το σπήλαιο να παραμείνει κλειστό για το κοινό και να κατασκευαστεί ένα αντίγραφο του σπηλαίου σε παρακείμενη τοποθεσία.

    Στο σπήλαιο Lascaux βρέθηκαν βραχογραφίες ακόμα και σε μικρά και δυσπρόσιτα δωμάτια του σπηλαίου. Τα ζώα αναπαρίστανται είτε μεμονωμένα, είτε σε ομάδες, το ένα πίσω από το άλλο, ή το ένα ζώο να κοιτά το άλλο. Τα κέρατα και τα μάτια τους πολλές φορές ζωγραφίζονται σε πρόσοψη ενώ το σώμα σε πλάγια όψη.

    Μία βραχογραφία του σπηλαίου, ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες καθώς φαίνεται να διηγείται μια ιστορία. Μία αντρική φιγούρα, που θα μπορούσε να είναι ένας κυνηγός, έχει κεφάλι πουλιού (ή φοράει μάσκα στο σχήμα πουλιού) και είναι ξαπλωμένη στο έδαφος. Ένας μεγάλος βίσωνας σκύβει πάνω από τη φιγούρα. Τα πλευρά του ζώου φαίνεται να τα διαπερνάει ένα δόρυ. Στα αριστερά ένας μαλλιαρός ρινόκερος απομακρύνεται από την σκηνή.

    Bραχογραφία που παρουσιάζει έναν άνθρωπο με κεφάλι πουλιού/ Lascaux, Γαλλία/ πηγή εικόνας: Wikipedia

    Πώς έβλεπε ο ζωγράφος μέσα στο σκοτεινό σπήλαιο;

    Ο παλαιολιθικός άνθρωπος κατασκεύασε λιχνάρια, στα οποία έκαιγε λίπος ζώου.

    Με ποιές τεχνικές ζωγράφιζε ο παλαιολιθικός άνθρωπος;

    Πολλές βραχογραφίες βρίσκονται σε δυσπρόσιτα και ψηλά σημεία των σπηλαίων, γεγονός που σημαίνει ότι κατασκευάζονταν σκαλωσιές μέσα στα σπήλαια. Όσον αφορά στα πινέλα αυτά τα κατασκεύαζε από τρίχες ζώων. Ωστόσο, εκτός από πινέλο ο ζωγράφος φαίνεται ότι χρησιμοποιούσε και μια άλλη τεχνική. Ρουφούσε, με το στόμα του ρευστό χρώμα και το φυσούσε πάνω στο βράχο (ακριβώς όπως τα σημερινά σπρέυ). Με το ένα ή και με τα δυό του χέρια δημιουργούσε μια μάσκα που εμπόδιζε το χρώμα να βάψει το βράχο. Έτσι για παράδειγμα αν ήθελε να ζωγραφίσει τη ράχη ενός βίσωνα, έβαζε το αριστερό του χέρι του, κάθετα στο βράχο με την παλάμη να δείχνει προς τα κάτω και φυσούσε το ρευστό χρώμα προς το βράχο. Αν ήθελε να ζωγραφίσει μια μαύρη γραμμή, έβαζε και τα δυό του χέρια το ένα δίπλα στο άλλο και φυσούσε στη "ρωγμή" ανάμεσα στα δύο του χέρια.

    Γλυπτική

    Μπορεί η παλαιολιθική εποχή να χαρακτηρίζεται από τις υπερμεγέθεις βραχογραφίες ωστόσο, βρέθηκαν και δείγματα περίοπτης, μικρογλυπτικής σκαλισμένα σε χαυλιόδοντες, οστά, ξύλα και πέτρα ή και από πηλό. Ένα περίεργο έργο είναι το λιοντάρι-άνθρωπος που βρέθηκε στην περιοχή Hohlenstein-Stadel της Γερμανίας. Το γλυπτό αυτό είναι σκαλισμένο σε χαυλιόδοντα από μαμούθ και έχει υψος περίπου 30 εκ. Αναπαριστά έναν άνθρωπο με κεφάλι λιονταριού. Πρόκειται άραγε για άνθρωπο που φορά μάσκα ή για έναν άνθρωπο που πήρε τη μορφή ζώου.

    Από την ανώτερη παλαιολιθική περίοδο βρέθηκαν αρκετά θηλυκά αγαλματίδια όπως η γυναίκα του Willendorf. Είναι σκαλισμένη σε ασβεστόλιθο και αρχικά βαμμένη με κόκκινη ώχρα. Οι φιγούρες αυτές έχουν υπερτονισμένα στήθη, γοφούς και κοιλιά, στοιχεία που οδήγησαν πολλούς ερευνητές να συσχετίσουν τα αγαλματίδια αυτά με τη γονιμότητα.

    Η Αφροδίτη του Willendorf / Αυστρία, 24000 π., ύψος 11 εκ/ πηγή εικόνας: Wikipedia. org

    Ένα άλλο ενδιαφέρον αγαλματίδιο αποτελεί η γυναίκα από το Brassempouy (Γαλλία, πιθανόν το 30000 π.Χ). Πρόκειται για ένα γυναικείο κεφάλι σκαλισμένο σε ελαφαντόδοντο.

    Η Αφροδίτη του Brassempouy, Γαλλία, πιθανόν το 30000 π.Χ/ πηγή εικόνας: Wikipedia. org

    Βιβλιογραφία

    • Gombrich, Ernst Hans, 1998. Το χρονικό της τέχνης. 1st ed. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
    • Marilyn Stokstad, 2010. Art History, Combined Volume (4th Edition). 4 Edition. Pearson.

Τελευταίες Απαντήσεις

Decosoup.com

Decobook.gr
© Copyright 2010 - DecoBook. All Rights Reserved